یکى از دستورهایى که پیشوایان دین در باب تلاوت قرآن به ما داده اند، خواندن از روى آن است و روى این مسئله تاکید فراوانى کرده اند. چه بسا علت این تاکید، بهره گرفتن از ((نورانیت )) قرآن است ، تا مسلمانان از آن بهره بیشترى ببرند و نورانیش در آنان اثر گذارد.
احادیثى از معصوم علیه السلام رسیده است که : انسان هر وقت مى خواهد قرآن بخواند. از روى خط قرآن تلاوت کند، زیرا قرائت از روى قرآن ثواب بیشترى دارد. از جمله احادیثى که بر این مطلب صراحت دارد، روایت اسحاق بن عمار است که به امام صادق علیه السلام عرضه داشت : جانم به قربانت ، من قرآن را حفظ کرده ام آیا از حفظ بخوانم یا از روى آن ؟
امام علیه السلام فرمود:
از روى آن بخوان . زیرا که قرائت از روى قرآن ثواب بیشترى دارد. مگر نمى دانى که نگاه کردن به قرآن علاوه بر خواندن آن ، مستقلا عبادت محسوب مى گردد.(46)
باز امام صادق علیه السلام فرمود:
هر کس قرآن را از روى آن تلاوت کند چشم وى نیز از قرآن بهره بردارى مى نماید و از عذاب او و پدر و مادرش هم کاسته مى شود گرچه با کفر از دنیا رفته باشند.(47)
رسول خدا صلى الله علیه و آله نیز در این باره فرمودند:
هیچ چیز بر شیطان سخت تر از آن نیست که انسان قرآن را از روى آن بخواند.
نیز روایت شده که فرمود: ((سهم چشم هایتان را از بادت بپردازید. پرسیدند: یا رسول الله ! سهم چشم از عبادت چیست ؟ فرمود: نگاه کردن به قرآن و تفکر در آن و پند گرفتن از شگفتى هاى آن است (48) )). و نیز چنین فرمود: ((برترین عبادت امت من تلاوت قرآن با نگاه به آن است.
از روایت فوق به دست مى آید که تنها خواندن قرآن ، تلاوت کامل و مطلوب نیست . بلکه علاوه بر خواندن اگر به آیات الهى ، نگاه شود و قرآن در مقابل فرد تلاوت کننده قرار داشته باشد بهتر است . شاید از این احادیث بتوان استفاده کرد که خواندن قرآن از روى آن به تدبر و تفکر نزدیکتر است تا حفظ خواندن .
تشویق به قرائت از روى قرآن ، داراى علل و اسرار قابل توجهى است از جمله :
اول : قرائت از روى آن باعث تکثیر و ازدیاد نسخه هاى قرآن مى گرد؛ زیرا اگر در قرائت قرآن تنها به نیروى حافظه قناعت و اکتفا شود مسلمانان به نسخه هاى قرآن احساس نیاز نمى کنند و تدریجا متروک و فراموش مى شود. در این صورت نه تنها نسخه هاى قرآن رو به ازدیاد و فزونى نمى رود بلکه کم کم از بین رفته و یا کمیاب خواهد گردید.
دوم : قرائت از روى قرآن آثار و خواصى دارد که در این احادیث به پاره اى از آن ها تصریح شده : از جمله آمده ، که هر کس قرآن را از روى آن بخواند چشم او از نگاه کردن به قرآن لذت مى برد و از آن بهره بردارى مى نماید و نور آن زیاد مى شود. چشم از دردها و بیمارى ها و نابینایى ، سالم و محفوظ مى ماند.
سوم : قرائت از روى آن سبب مى شود که خواننده در قرآن بیشتر دقت کند و از نکات دقیق و لطایفى که در آیات آن به کار رفته ، لذت و بهره بیشترى ببرد زیرا انسان از تماشاى مناظر و دیدنى هاى مورد علاقه اش لذت مى برد و این تماشا در دید و تفکر او حسن تاثیر، سرور و شادمانى مى بخشد. همچنان خواننده قرآن هر وقت نگاره خود را متوجه الفاظ قرآن کند و فکرش را در معانى آیات آن جولان دهد و در علوم و معارف الهى و حیات بخش و پر بهایش تفکر نماید، از این دقت و تفکر، قهرا در خود احساس لذت مى کند و در روح وى سرور و شادمانى و در دلش روشنایى و نورانیت خاصى پیدا مى گردد.
چهارم : باعث تخفیف گناه از والدین تلاوت کننده مى شود.
امام صادق علیه السلام در این رابطه فرمود: ((کسى که قرآن را از روى آن بخواند خدا دیدگان او را بهره مند مى گرداند و به وسیله آن گناهان پدر و مادرش را تخفیف مى دهد، اگرچه آنان کافر باشند.(50)
پنجم : رعایت حق قرآن مى شود. قرآنهایى که در منازل ، مساجد و اماکن متبرکه وجود دارد هرکدام حقى به گردن مسلمانان دارند. اداى حقوق آن ها، باز کردن ، نگاه کردن در آن ها و قرائت است .