دین اسلام نسبت به مادر عنایت خاصى دارد، این مادر است که رنجها و مشقتها و غم و غصه ها را در راه سعادت فرزندش متحمل مى گردد، چه شبها که در دوران حاملگى ، زایمان و شیر دادن فرزندش بخاطر محافظت و محبت او بیدار مانده و روزها متحمل زحمت هاى زیادى براى وى گردید، چقدر تو را در حال جنین ، با خود حمل نمود و بعد از ولادت ، شیر داد، شب را براى تو بیدارى کشید، در روز برایت رنج برد و همه راحتى خود را فدایت نمود!
خداوند متعال مى فرماید:
و وصینا الانسان بوالدیه حملته اءمه وهنا على وهن و فصاله فى عامین اءن اشکرلى و لوالدیک الى المصیر، و ان جاهداک على ان تشرک بى ما لیس لک به علم فلا تطعهما فى الدنیا معروفا، واتبع سبیل من اءناب ثم الى مرجعکم فاءنبئکم بما کنتم تعملون .
(لقمان / 15)
و ما به انسان درباره پدر و مادرش سفارش کردیم ، مادرش او را با زحمت فراوان حمل کرد (و به هنگام باردارى هر روز رنج و ناراحتى تازه اى را متحمل مى شد) و دوران شیرخوارگى او در دو سال پایان مى یابد (آرى به او توصیه کردم ) که شکر براى من و پدر و مادرت بجاى آور، که بازگشت همه شما به سوى من است ، و هرگاه آنها تلاش کنند، که موجودى را شریک من قرار دهى که از آن آگاهى ندارى - بلکه مى دانى باطل است - از آنها اطاعت مکن ، و با آنها در دنیا به طرز شایسته اى رفتار کن ، و پیروى از راه کسانى بنما که به سوى من آمده اند، سپس بازگشت همه شما به سوى من است ، و من شما را از آنچه عمل مى کردید، آگاه مى کنم .
پیامبر اسلام (صلى الله علیه و آله و سلم ) فرمود:
حق الوالد اءن تطیعه ما عاش و اما حق الوالدة فهیهات هیهات لو اءنه عدد رمل عالج (متلاطم ) و قطر المطر اءیام الدنیا قام بین یدیها ما عدل ذلک یوم حملته فى بطنها.
(بحارالانوار)
حق پدر بر تو این است : مادامى که او زنده است او را اطاعت کنى ؛ اما حق مادر؛ پس چه دور است که انسان بتواند حق او را اداء نماید، زیرا اگر فرزند، به تعداد ریگهاى متحرک و شناور بیابان و قطره هاى باران در تمام روزهاى دنیا در مقابل مادر، زانو بزند با یک روز که مادر او را در رحم خود حمل مى کند برابرى نخواهد کرد.
مردى از بدرفتارى مادرش به رسول خدا صلى الله علیه و آله شکایت برد پیامبر فرمود: چرا او هنگامى که نُه ماه تو را در شکم نگه داشت و دو سال شیر داد، و شب را بى خوابى کشید. بدرفتار نبود؟! مرد گفت : من او را پاداش داده ام و بر روى شانه هایم او را به حج برده ام ، پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: نه تنها پاداش او را نداده اى بلکه حتى پاداش ‍ زایمان او را هم نتوانستى بدهى .
وسئله صلى الله علیه و آله رجل : من اءبرر؟ فقال صلى الله علیه و آله : امک ثم امک ، ثم امک ، ثم اءباک ، ثم الاءقرب فالاءقرب .
(بحار / ج 71، 49)
مردى از رسول گرامى اسلام صلى الله علیه و آله سوال کرد: به چه کسى بیشتر نیکى کنم ؟ پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: به مادرت و این جمله را سه بار تکرار فرمود: بعد از آن به پدرت ، و بعد به هر کسى که به تو نزدیکتر است (یکى از پس دیگرى .)
و لما قیل له صلى الله علیه و آله : اءى الوالدین اءعظم ؟ قال صلى الله علیه و آله : التى حملته بین الجنبین و اءرضعته بین الثدیین و حضنته على الفخذین .
و هنگامى که از حضرتش سوال شد: کدام یک از پدر و مادر عظمت بیشترى دارند و حق او بیشتر است ؟ پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: آنکه فرزند را در بین دو پهلویش (داخل شکم ) حمل نمود و از دو پستان خود شیرش داد و در بغل خود روى زانوهایش پرورش نمود.
مرد دیگرى به آن حضرت گفت :
مادرم به پیرى رسیده و الان هم نزد من است ، او را به دوش مى کشم و از کسب خود به او غذا مى خورانم و آزار و ناراحتى را با دستان خود از او دور مى سازم و با این حال بخاطر حیاء و احترام او، صورتم را از او مى گردانم ، (و به او نگاه تند نمى کنم که خجالت بکشد) آیا حق او را کاملا ادا کرده ام ؟
پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: نه زیرا شکم او ظرف و محل نگهدارى تو و پستانش مایه سیرابى ات ، و قدمهایش به منزله کفش ، و دستان وى به منزله تکیه گاه و حفاظ تو بود. و او همه اینها را برایت انجام مى داد و آرزوى زندگى و را مى نمود. ولى تو این کارها را براى وى انجام مى دهى در حالى که دوست دارى که او بمیرد - پس ببین تفاوت از کجا تا کجا است -؟!
و امام زین العابدین (علیه السلام ) در رساله حقوق مى فرماید:
و اما حق امک اءن تعلم انها حملتک حیث لا یحتمل اءحد اءحدا و اءعطتک من ثمرة قلبها بما لا یعط احد اءحدا و وقتک بجمیع جوارحها و لم تبال آن تجوع و تطعمک و تعطش و تسقیک و تعرى و تکسوک و تضحى و تظلک و تهجر النوم لاءجلک و وقتک الحر والبرد لتکون لها ولا تطیق شکرها الا بعون الله عزوجل .
(بحار / ج 71 6)
و اما حق مادرت این است که ، بدانى ، او تو را در جائى حمل کرد که هیچ فردى ، دیگرى را حمل نمى کرد، و از ثمره و شیره جانش تو را غذا داد در حالى که هیچکس به دیگرى چنین نمى کنید و با تمام اعضاء و جوارحش از تو محافظت نمود، باکى نداشت که خود گرسنه بماند ولى تو را غذا بدهد، تشنه بماند و سیرابت کند، برهنه بماند و به تو لباس ‍ بپوشاند، در آفتاب بماند و تو را در سایه قرار دهد، و از خواب خود بخاطر تو صرف نظر کرد، و از گرما و سرما نگهداریت نمود، تا برایش بمانى . و طاقت و توان شکر او را ندارى مگر با یارى خداوند ذوالجلال .